هدف

بدون شک همگی ما در زندگی روزمره خود بارها و بارها با کلمه «هدف» یا Goal رو به رو شده‌ایم. در واقع تمامی تصمیم گیری های زندگی ما بر اساس همین کلمه شکل می‌گیرد؛ چه تصمیمات ساده‌ای همچون بیدار شدن از خواب و چه تصمیمات پیچیده و سخت‌تری همچون راه اندازی یک کسب و کار و...، تنها به این دلیل گرفته می‌شود که ما را به اهداف کوتاه مدت و بلندمدت‌مان برساند. اما هدف یعنی چه؟ و فواید هدف داشتن چیست؟ در این مطلب به تفصیل در مورد هدف و نیاز و انواع هدف صحبت می‌کنیم.

آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید «هدف من در زندگی چیست؟»

بهتر است اینگونه بگوییم: اهداف زندگی همان چیزهایی هستند که ما قصد دستیابی به آن ها را داریم و از همه مهم‌تر، آنچه برای زنده ماندن باید انجام دهیم. این اهداف برای افراد مختلف، متفاوت هستند و شکل های مختلفی دارند؛ اما ویژگی همه آن ها این است که برای خوشبختی و رفاه انسان لازمند و علاوه بر ایجاد احساس بهتر در افراد، سبب مسئولیت پذیری او نیز می‌شوند. اهداف شخصی در تمامی جنبه های زندگی انسان وجود دارند؛ چه در مورد سلامتی یا مباحث مالی زندگی باشند و چه مواردی مثل توسعه فردی و اجتماعی.

بسیاری از ما آرزوها و رویاهایی داریم و می‌دانیم که دقیقا چه چیزهایی باعث خوشحالی ما می‌شوند، انجام چه کارهایی ما را به هیجان می‌آورند و حتی ممکن است روش های انجام آن ها را نیز بدانیم؛ اما هدف گذاری واضح و مشخص می‌ تواند در بسیاری از زمینه ها سودمند واقع شود. در این بخش از مطلب به بیان فواید هدف گذاری می‌پردازیم.

اهداف، کاملا در مرکز رفتارهای ما قرار دارند. تعیین اهداف و روش های دستیابی به آن ها توجه ما را به چرایی و چگونگی آرزوهایمان معطوف می‌کند؛ به همین دلیل، هدف های ما باعث می‌شوند تا بر اقدامات خاصی تمرکز کنیم و همچنین همین اهداف هستند که بر انگیزه های ما تاثیر مثبت می‌گذارند. البته خوب است بدانید که تعیین اهداف، صرفا سبب رسیدن ما به موفقیت نمی‌شوند؛ اما می‌توان گفت که سبب متعهد شدن ما خواهند شد.

زمانی که ما هدف خود را می‌دانیم و برای آن برنامه ریزی می‌کنیم می‌توانیم مسیر پیشرفت خود را به خوبی ارزیابی کنیم. ارزیابی کردن روند پیشرفت به ما بازخورد مناسبی از عملکرد خود می‌دهد و بدین ترتیب می‌توانیم رفتارمان را با هدفی که داریم تنظیم کنیم. بازخورد گرفتن از رفتارها در مسیر دستیابی به اهداف به ما اجازه می‌دهد تا رفتارهای خود را بازنگری کنیم و در مسیر موفقیت بمانیم.

وقتی اهداف ما بر اساس ارزش های ما تعیین شوند، معنادار خواهند بود. معنا، هدف و تلاش برای چیزی بزرگ‌تر از نیازهای روزانه، عنصر کلیدی خوشبختی در تئوری روانشناسی مثبت است. به عبارت دیگر اهداف زندگی نمایانگر چیزهایی غیر از کارهای روزمره ما هستند که به این امکان را می‌دهند که علاقه های خود را دنبال کنیم  و با رسیدن به موفقیت، از حس خوشحالی سرشاری لبریز شویم.

وقتی آنچه بیش از همه برای ما مهم است را در نظر بگیریم و برای رسیدن به آن تلاش کنیم، می‌توانیم با نقاط قوت خود آشنا شویم و به نوعی آستانه تحمل و تلاش خود را اندازه بگیریم. مطالعات نشان می‌دهند که دانستن و استفاده کردن از نقاط قوت می‌تواند اعتماد به نفس ما را افزایش دهد، نحوه تعامل ما با اتفاقات را تقویت کند و حتی احساس سلامتی و رضایت از زندگی را ارتقا دهد.

بنابراین استفاده از اهداف و برنامه ریزی برای دستیابی به آن ها برای رفاه ما امری لازم است. اما هدف گذاری چگونه انجام می ‌گیرد و چه پارامترهایی برای رسیدن به یک هدف مشخص باید در نظر گرفته شود؟ در این بخش به این موضوع می‌پردازیم.

هدف گذاری، یکی از مهم‌ترین بخش های روند دستیابی به اهداف است؛

چرا که اگر ما اهداف خود را به شکلی مشخص تعیین نکنیم و برخی موارد موردنیاز برای رسیدن به آن ها را در نظر نگیریم، رسیدن ما به آن بسیار مشکل خواهد شد. در ابتدا شما باید هدف خود را به شکلی واقعی و ساده ترسیم کنید؛ نه بیش از حد بزرگ و غیر قابل دستیابی. همچنین هدف شما باید صریح و جزئی باشد و در واقع به طور دقیق بدانید که چه می‌خواهید. در نظر داشته باشید که اهداف شما باید حتما با ارزش هایی که در زندگی خود با آن پایبندید همسو باشند تا رسیدن به آن اهداف سبب شادی و خوشبختی شما شوند؛ نه ناراحتی و احساس کم ارزش بودن. یکی از مهم‌ترین نکته ها در باب هدف گذاری نیز این است که هدف خود را به شکلی قابل اندازه گیری تعیین کنید؛ بدین معنی که تا حد امکان سعی کنید هدف خود را با اعداد مشخص کنید تا در آینده امکان اندازه گیری پیشرفت شما به بهترین شکل وجود داشته باشد.

بدون شک راه های بی‌ شماری برای تعیین اهداف در زندگی وجود دارند؛ اما اصول روانشناسی مثبت چارچوب خاصی برای این مهم ارائه می‌دهد که دارای سه مرحله «طراحی هدف»، «ایجاد مسیر» و «عبور از موانع» است و در ادامه توضیح مختصری در خصوص هریک بیان می‌کنیم.

طراحی هدف

همان‌طور که می‌دانید طراحی کردن هدف، اولین قدم دستیابی به آن است. پیش از این در مورد طراحی هدف و هدفگذاری به روش هوشمندانه توضیحاتی ارائه دادیم و بیان کردیم که اهداف ما باید به نوعی تعیین شوند که بتوان رسیدن به موفقیت را از طریق آن ها سنجید. آن ها باید واضح و دقیق و مبتنی بر ارزش های ما باشند تا بتوان رسیدن به هدف را به نوعی برابر با رسیدن به موفقیت دانست. بهتر است این اهداف قابل تقسیم به هدف های فرعی نیز باشند تا در میانه راه بتوان گذراندن هر مرحله را جشن گرفت.

ایجاد مسیر

هم اکنون که هدف خود را تعیین و در واقع آن را طراحی کردید، می‌توانید راه های بسیاری برای رسیدن به آن بیابید؛ همچنین می ‌توان از دوستان و نزدیکان برای رسیدن به اهداف مشابه کمک گرفت. در این قسمت باید مسیر های موجود برای رسیدن به هدف را در نظر بگیرید. برای رسیدن به آن به چه چیزهایی نیاز خواهید داشت؟ به واقعیت های موجود بنگرید و گزینه های قابل قبول و منطقی‌تر را انتخاب کنید.

عبور از موانع

نوع تفکر شما در مواقعی که به بن بست می‌‌ خورید یا با اتفاقات غیرمنتظره رو به رو می‌شوید، نقش مهمی در مسیر رسیدن به اهداف ایفا می‌کند؛ چرا که این فکرها سبب ادامه دادن مسیر یا رها کردن آن می‌شوند. بنابراین یکی از مهم‌ترین نکات در زمان تعیین اهداف، در نظر گرفتن موانع احتمالی و پیشبینی آن هاست. می‌توانید این کار را به تنهایی یا با کمک دیگران انجام دهید و استراتژی های خود برای رویارویی با مشکلات را تعیین کنید.

اولویت بندی در واقع به معنای شناسایی مهم‌ترین اهداف زندگی شماست.

پس از نوشتن هدف ها آن ها را در مقیاس دلخواه رتبه بندی کنید تا برجسته‌ترین آن ها مشخص شود. البته بهتر است هدف های مربوط به هر حوزه از زندگی (مانند سلامتی، توسعه فردی، مالی، خانواده و...) را جدا کرده و سپس به اولویت بندی هر دسته بپردازید. حال ببینید تمرکز بر روی 5 هدف برتر امری واقع بینانه است یا بهتر است امسال تنها برای رسیدن به 3 هدف اصلی خود برنامه ریزی کنید؟ تمامی اهداف نوشته شده را بررسی کرده و آن ها را با ارزش های خود در زندگی و کارهایی که شما را خوشحال می‌کنند همسو کنید. سپس اهداف فرعی، منابع مورد نیاز و زمان در نظر گرفته شده برای رسیدن به مهم‌ترین اهداف خود را مشخص کنید. در آخرین مرحله، باید یک زمان مناسب (نه بهترین زمان) برای شروع کردن پیدا کنید و توسط یک ابزار برنامه ریزی (که می‌تواند یک دفتر باشد یا تلفن همراهتان) مسیر رسیدن به آن را ردیابی کنید.

همان‌طور که در ابتدای این مطلب نیز به آن پرداختیم، اکثر انتخاب های ما در زندگی روزمره به دلیل و در راستای هدف هایی است که در زندگی انتخاب کرده‌ایم. همگی ما سختی های زندگی را برای رسیدن به همین هدف ها و موفقیت ها تحمل می‌کنیم؛ پس چه بهتر که از ابتدای مسیر هدف هایی برای خود تعیین کنیم که قابل دستیابی و در راستای ارزش های ما باشند. در این مطلب آموختیم که معنی هدف داشتن چیست و چرا باید زندگی خود را بر اساس آن تعریف کنیم؛ همچنین روش های هدف گذاری هوشمندانه و نحوه اولویت بندی آن ها را نیز فرا گرفتیم تا از این پس زندگی ما نیز به سان افراد موفق جهان به موفقیت ختم شود.