سواد یکی از مهمترین اصولی است که تاکنون بشر به آن پی برده است از این رو دانستن جدیدترین تعریف سواد از نظر یونسکو یا the latest definition of literacy from UNESCO امری است بسیار مهم.
از طرفی بد نیست ابتدا تعاریف قدیمی تر این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم تا درک بهتری از این تعریف جدید داشته باشیم.
در مجموع از نظر یونسکو 4 دسته تعریف برای سواد ارائه شده است که طی هر تعریف نکاتی قابل توجه ذکر می شود. طبیعتا دسته اول تعاریف شامل ابتدایی ترین موضوعات و دسته نهایی کامل ترین و جدید ترین تعریف خواهد بود.
اولین تعریف دقیقا ذهنیتی است که هر فرد نسبت به سواد دارد: خواندن و نوشتن زبان مادری. اما در تعریف دوم با ظهور تکنولوژی، باسواد بودن به کسانی اطلاق می شد که علاوه بر تعریف اول، توانایی خواندن و نوشتن یک یا چند زبان دیگر و آشنایی با ابزار های رایانه ای را داشته باشد.
اما تعریف سوم تحولی در این زمینه ایجاد کرد که می توان گفت بی شک بر اهمیت سواد در زندگی بیش از پیش اشاره داشت.
این تعریف در واقع یک تعریف 12 بندی است که هر بند از آن به امری مهم در زمینه دانش های اجتماعی و سواد اشاره دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید محققین این زمینه معتقدند افرادی که درجات بالای تحصیلی را دارند ولی از این 12 مورد بسیاری را نمی دانند، با سواد محسوب نمی شوند.
این 12 بند به شرح زیر می باشند:
1-سواد عاطفی که به داشتن سواد کافی در برقراری ارتباط عاطفی با اطرافیان اشاره دارد.
2- سواد ارتباطی که به مهارت های ارتباطی و روابط عمومی فرد اشاره دارد.
3-سواد مالی که به
هوش فرد نسبت به مدیریت اقتصادی خانواده بر اساس درآمدش، اشاره می کند.
4-سواد رسانه ای که در آن شخص باید قدرت تشخیص رسانه معتبر از نامعتبر را داشته باشد.
5-سواد تربیتی که فرد بتواند به درستی فرزندان خود را تربیت کند.
6-سواد رایانه ای که در آن فرد بتواند با ابزار رایانه ای کار کرده و احتیاجات خود را برطرف سازد.
7-سواد سلامتی که در آن فرد می بایست اطلاعات کافی از شرایط جسمی و سلامتی خود داشته باشد و بتواند برای بهبود وضعیت خود، مصرف مواد غذایی متناسب با شرایط خود تصمیم گیری کند.
8-سواد نژادی که در آن فرد بتواند علاوه بر شناخت نژاد ها و قومیت های مختلف، نگاهی غیر نژاد پرستانه داشته باشد.
9-سواد بوم شناختی که در آن فرد می بایست نسبت به محیط زیست پیرامون خود اطلاعات کافی داشته و نسبت به حفظ و نگهداری آن تلاش کند.
10-سواد تحلیلی که در آن فرد بتواند مشکلات پیش روی خود را تحلیل کرده و نسبت به حل آن ها بدون تعصب و غرض و به صورت کاملا منطقی تصمیم گیری کند.
11-سواد انرژی که به مدیریت انرژِی مصرفی اشاره دارد.
12-سواد علمی که به داشتن توانایی بحث منطقی اشاره دارد و صرفا به تحصیلات دانشگاهی ختم نمی شود.
اما تعریف سواد در سال 2020 که به تعریف سواد از نظر "یونسکو" و راهکارهای بهبود زندگی معروف است، بطور کلی به مبحث دیگری اشاره دارد که امری است به شدت حیاتی. این تعریف بیان می دارد فردی با سواد است که بتواند از طریق دانش خود تغییری در زندگی خود یا دیگران ایجاد کند و در جهت رشد و توسعه فردی گام بردارد. به نوعی می توان گفت در این تعریف سواد به منزله خدمت به بشریت خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر فرد با سوادی هستی باید نسبت به سواد خود احساس مسئولیت پذیری داشته و در راه بهبود وضعیت زندگی خودت یا اطرافیانت، اقدام کنی. شاید بتوان با دیدگاهی جامع تر این تعریف را به سواد اجتماعی نسبت داد. چراکه سواد اجتماعی شامل تمام 12 مورد تعریف قبل و همچنین استفاده درست از این دانش ها محسوب می شود.
با این تعریف می توان به اهمیت سواد در زندگی بیش از پیش پی برد، چراکه استفاده از دانش در امور روزمره می تواند پیامد های فوق العاده ای را به بار آورد. از سویی نباید به خاطر داشتن دانشمان، به خود غره شویم چراکه همه ما می دانیم هیچکس کامل نیست. همچنین نباید خود را دست کم بگیریم زیرا هیچ وقت برای کسب دانش های جدید دیر نیست. پس داشتن تعادل در این مورد بسیار حائز اهمیت است. فرد باید بتواند مدیریت دانشی داشته باشد و از دانسته های خود بهترین بهره را برده، در صورت نیاز به کسب دانش جدید اقدام کند.
در پایان بد نیست بدانیم که داشتن دانش در مورد موضوعی با داشتن اطلاعات از آن موضوع، متفاوت است. یک ریاضیدان شاید در ارتباط با علوم روانشناسی اطلاعات داشته باشد، اما آیا این اطلاعات به اندازه دانسته های ریاضی او قدرتمند و معتبرند؟ البته که خیر. پس باید به این نکته توجه داشت که دانش با اطلاعات نباید اشتباه گرفته شود تا در روند تصمیم گیری ها دچار مشکل نشوید.